Πόσο μακριά είναι η Καλαβρία;

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 23.1.2010

«Αστυνομία – επιχειρηματίες συμμετείχαν σε εκφοβισμούς για σπάσιμο της απεργίας»

Του ΜΑΚΗ ΝΟΔΑΡΟΥ

Μαροκινοί, Αφγανοί, Μπαγκλαντεσιανοί και Βούλγαροι εργάτες, απαραίτητοι για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή της φράουλας και των άλλων προϊόντων στη Νέα Μανωλάδα Ηλείας, συνεχίζουν να γίνονται καθημερινώς αντικείμενα εκμετάλλευσης.

Θύτες, ορισμένοι ντόπιοι ασυνείδητοι μεγαλοαγρότες που, παρά τον θόρυβο και τη δημοσιότητα, εξακολουθούν να γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια τους νόμους -ποντάροντας στις «υψηλές» γνωριμίες τους και καλυπτόμενοι πίσω από τη σιωπή των τοπικών παραγόντων- και θεωρούν τους μετανάστες «αναλώσιμους».

Περίπου δύο χρόνια μετά το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του περιοδικού «Εψιλον» της «Κ.Ε.», η κατάσταση στη Νέα Μανωλάδα παραμένει ίδια. Με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να σηκώνει τα χέρια ψηλά, δηλώνοντας αδυναμία στην επίλυση του προβλήματος, και με ορισμένους από τους μεγαλοαγρότες να επιχειρούν να δώσουν λύση με δικά τους μέσα, αγοράζοντας ελάχιστα σε σχέση με τις ανάγκες στέγασης κοντέινερ.

«Δυστυχώς, παρά τις βαρύγδουπες υποσχέσεις δεν έχει γίνει τίποτα. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και τελευταία έχουν αρχίσει να εκδηλώνονται και κρούσματα εγκληματικότητας. Είμαστε απλοί παρατηρητές μια απαράδεκτης εικόνας που μας προβληματίζει πολύ», λέει στην «Ε» ο δήμαρχος της Βουπρασίας, Αντώνης Σερέτης.

Η περιοχή εξακολουθεί να είναι άβατο για τους δημοσιογράφους. Και επικίνδυνη για όσους επιχειρούν να κάνουν ρεπορτάζ: Ο δημοσιογράφος του ΑΝΤ-1 Κώστας Φλαμής, ο φωτογράφος της «Κ.Ε» Γιάννης Λιάκος, τηλεοπτικά συνεργεία, ακόμη και ο διευθυντής της τοπικής εφημερίδας του Πύργου «Αυγή», Ανδρέας Καπογιάννης, υπέστησαν τη φασιστική βία αγνώστων.

Ντόπιοι, που επιθυμούν για ευνόητους λόγους την ανωνυμία τους, λένε πως η περιοχή έχει πολλά κοινά με το Ροζάρνο της Καλαβρίας και τους …κατατρεγμένους εργάτες γης που ξεσηκώθηκαν πρόσφατα και στη συνέχεια δέχτηκαν τη ρατσιστική βία από τους ντόπιους εργατονταβατζήδες.

Πριν από δύο χρόνια οι αλλοδαποί εργάτες απαίτησαν με δυναμικό τρόπο ένα αξιοπρεπές μεροκάματο για τη σκληρή δουλειά που προσέφεραν δουλεύοντας «ήλιο με ήλιο» στα θερμοκήπια και αυτό που εισέπραξαν ήταν η βία με την ανοχή του τοπικού αστυνομικού τμήματος. «Αγανακτισμένοι» πολίτες ξυλοκόπησαν δεκάδες αλλοδαπούς, την ίδια ώρα που άγνωστοι τοποθετούσαν και πυροδοτούσαν μασούρια με δυναμίτες στην κεντρική πλατεία της Νέας Μανωλάδας.

«Οι αστυνομικοί συμμετείχαν μαζί με τους επιχειρηματίες στον εκφοβισμό και στην προσπάθεια σπασίματος της απεργίας, ακόμη και με τη βίαιη προσαγωγή των αλλοδαπών εργατών, μεταβαίνοντας στα θερμοκήπια και προτρέποντας τους εργάτες να δουλέψουν με τη βία» είχε καταγγείλει στην «Ε» (21.4.2008) ο βουλευτής του ΚΚΕ Νίκος Καραθανασόπουλος.

Ομως τη βία στο πετσί τους βίωσαν και όσοι τόλμησαν να συμπαρασταθούν στους αλλοδαπούς. Ο γραμματέας της Ν.Ε. του ΚΚΕ Ηλείας Χρήστος Γιάνναρος, ο ιατροδικαστής του Πύργου Κοσμάς Αλεξίου και ο Σωτήρης Αναστασόπουλος, μέλος του ΚΚΕ, χτυπήθηκαν βάναυσα από ομάδα «αγανακτισμένων» φραουλοπαραγωγών, με την Αστυνομία να είναι απλός θεατής…

Ογδόντα συνολικά άτομα μέσω 43 δικογραφιών παραπέμπονται να δικαστούν, σύμφωνα με τις δικαστικές αρχές, για εκείνα τα γεγονότα.

Πέρσι τον Ιούνιο, δύο κτηνοτρόφοι, αφού βασάνισαν και λήστεψαν δύο αλλοδαπούς εργάτες γης, τους έδεσαν πίσω από τη μοτοσικλέτα τους και τους έσυραν σαν τα ζώα στο κέντρο του χωριού, θεωρώντας ότι ήταν οι κλέφτες του κοπαδιού τους.

Ενα μήνα μετά, άλλος «αγανακτισμένος» πολίτης εισέβαλε στο σπίτι εργάτη από το Μπαγκλαντές και τον χτύπησε με ρόπαλο, επειδή χρωστούσε κάποιο χρηματικό ποσό σε ομοεθνή του…

Για τους γνωρίζοντες καλά την κατάσταση στη Νέα Μανωλάδα Ηλείας, το ζήτημα της εκμετάλλευσης των χιλιάδων αλλοδαπών εργατών έχει πλάτος και βάθος…

Ενα αποκαλυπτικό Πόρισμα της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ., που βρίσκεται στα χέρια του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών της Αμαλιάδας, αποδεικνύει με στοιχεία ότι στην περιοχή δρούσε επί σειρά ετών κύκλωμα υπαλλήλων του δήμου Βουπρασίας, αιρετών εκπροσώπων της Τ.Α. και ντόπιων αγροτών, που έναντι αμοιβής «τακτοποιούσε» με παράνομο τρόπο τα χαρτιά τους.

«Μετανάστες: Οι Ελληνες δεν είναι Ιταλοί»

Των ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ, ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

Αγριο ποδαρικό έκανε η νέα δεκαετία, σε μια Ευρώπη που θεωρεί τον εαυτό της προπύργιο του φιλελεύθερου πολιτισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων… Το βίαιο ξέσπασμα των μεταναστών στην Καλαβρία της Ιταλίας απέναντι στην ανελέητη εκμετάλλευση από τη Μαφία, που χρησιμοποίησε έως και όπλα για να «τιθασσεύσει» τους σύγχρονους Σπάρτακους, γκρέμισε τις ψευδαισθήσεις. Αραγε πόσο μακριά είναι το Ροζάρνο της Καλαβρίας από τη Μανωλάδα της Ηλείας;…

Στην ευθεία του χάρτη, ούτε 500 χιλιόμετρα. Την τεθλασμένη της πραγματικότητας, όμως, διαμορφώνουν οι προϋποθέσεις που οδήγησαν σε αυτή την εξέγερση, όπως και σε άλλες παλαιότερα, από τα φραουλοχώραφα της Ισπανίας έως τα προάστια του Παρισιού. Υπάρχουν στην Ελλάδα ανάλογες προϋποθέσεις; Και βέβαια, απαντούν ορισμένοι από τους εμπειρογνώμονες και ερευνητές που ρωτήσαμε. Μας θυμίζουν αντίστοιχες εντάσεις εδώ: Τύρναβος, Αρτα, Μανωλάδα, Παγανή Λέσβου, κέντρο Αθήνας. Μα υπάρχει στην Ελλάδα Μαφία; Οχι, αλλά ανθούν τα κυκλώματα εκμετάλλευσης της παράνομης εργασίας μεταναστών. Σε αυτό το σημείο, μπαίνουν σαν αντίβαρο οι αντιστάσεις της ελληνικής κοινωνίας, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις έκρυθμων καταστάσεων στάθηκε στο πλευρό των υφιστάμενων την εκμετάλλευση.

Κυρίαρχη παραφωνία; Η κραυγαλέα απουσία της πολιτείας, η οποία όχι μόνο δεν τους προστατεύει αλλά επιδίδεται σε ένα όργιο «διαπλοκής πολιτικής, οικονομίας και θεσμών για την εξυπηρέτηση αναγκών», διαιωνίζοντας την παράτυπη και συνεπώς ευάλωτη παρουσία τους στη χώρα. «Διότι εάν λειτουργούσαν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, θα τους μάζευαν όλους, από τη Μανωλάδα, την Κρήτη και τόσες άλλες περιοχές», λέει ο Χαράλαμπος Κασίμης, καθηγητής Αγροτικής Κοινωνιολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Και τι θα απογίνονταν οι καλλιέργειες; Ηδη στην Καλαβρία, τα φρούτα σαπίζουν στα δέντρα…

Φραουλοχώραφα

Θα τραγουδούσαν σήμερα άραγε οι Μπιτλς για τα φραουλοχώραφα («Strawberry fields») με την ίδια νοσταλγία αν γνώριζαν τις συνθήκες «εντατικής» εργασίας σ’ αυτά; Λίγα χρόνια πριν γίνουν τα επεισόδια στη Μανωλάδα, ώστε να μάθουμε για τους ξένους εργάτες που ζούσαν και δούλευαν ως σύγχρονοι δουλοπάροικοι στην Ηλεία, είχαν ξεσηκωθεί για τους ίδιους σχεδόν λόγους και στην Ουέλβα της Ισπανίας. Ως δεύτερη φραουλοπαραγωγός χώρα μετά τις ΗΠΑ, χρειάζεται, μόνο για τη σοδειά της συγκεκριμένης περιοχής, 55.000 εποχικούς εργάτες, αρκετοί εκ των οποίων μετανάστες χωρίς χαρτιά. Το 2003, ένας Μαροκινός δολοφονήθηκε, σε δύο έβαλαν φωτιά και τρεις τους ξυλοκόπησαν. Και αυτά δεν ήταν τα μοναδικά περιστατικά.

«Τέτοια γεγονότα, το Ροζάρνο, η Μανωλάδα και με άλλους τρόπους ο Αγιος Παντελεήμονας στην Αθήνα, παρά τις διαφορές στην ένταση της βίας και έναν αναγκαίο διαχωρισμό μεταξύ υπαίθρου και πόλης, μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: το πέρασμα από τη γενική έκφραση απορριπτικών απόψεων στην ανάληψη συγκεκριμένης συλλογικής δράσης εφαρμογής της απόρριψης σε τοπική κλίμακα», παρατηρεί ο ερευνητής του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), Γιώργος Κανδύλης.

Κοινά στοιχεία

«Τα κοινά στοιχεία είναι περισσότερα από όσα μπορούμε να φανταστούμε», λέει ο Μίλτος Παύλου, διευθυντής του Εθνικού Παρατηρητηρίου του Ρατσισμού και της Ξενοφοβίας (ΕΝΩΣΗ-ΚΕΜΟ/i-RED) και τα κωδικοποιεί σε επτά σημεία:

1) Οι μετανάστες αμείβονται αυτασφαλιζόμενοι με ημερομίσθια χαμηλότερα του ελάχιστου νόμιμου, ακόμη και μετά τη διεκδίκησή του.

2) Αντιμετωπίζονται με λεκτική και σωματική βία από παραγωγούς και τοπικούς παράγοντες, που λιγότερο ή περισσότερο ορατά λειτουργούν ως οργανωμένες ομάδες εκτός νομιμότητας.

3) Η διοίκηση και η αυτοδιοίκηση υποστηρίζουν ανοικτά τους παραγωγούς και τις ομάδες εκτός νομιμότητας και όχι τα θύματα της εκμετάλλευσης, υποβοηθούμενοι από την παράνομη ή αμφισβητούμενη νομιμότητα διαμονής τους στη χώρα. Ετσι η μεταναστευτική νομοθεσία στηρίζει την εκμετάλλευση και την υποτελή θέση των εργαζομένων.

4) Οι αρμόδιες δικαστικές ή διοικητικές αρχές δεν παρεμβαίνουν, παρά τις καταφανείς και σφοδρές παραβιάσεις του νόμου περί διακρίσεων στην εργασία αλλά και την υποκίνηση ρατσιστικής βίας δημοσίως ακόμη και από δημόσιους λειτουργούς.

5) Φορείς της τοπικής κοινωνίας, όπως τα εργατικά κέντρα, η κοινωνία των πολιτών αλλά και η εκκλησία, είτε κεντρικά (π.χ. Βατικανό) είτε απλοί κληρικοί στην ελληνική περιφέρεια (Αρτα), προσφέρουν στήριξη στους μετανάστες εργαζόμενους.

6) Η πρωτογενής παραγωγή έχει στηριχτεί μόνο στη χαμηλά αμειβόμενη εργασία, χωρίς ανταγωνιστικότητα, με αποτέλεσμα να καταρρέει μόλις εξαφανιστεί η στήριξη από ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις.

7) Μέσα σε αυτές τις συνθήκες οικονομικής αποτυχίας και παρασιτικής επιχειρηματικότητας, οι μετανάστες, που ανήκουν στην πλέον ευάλωτη κατηγορία εργαζομένων, βαφτίζονται «προθύμως» παράνομοι και ανεπιθύμητοι.

Δυναμικό αντίδρασης

«Είναι φανερό ότι υπάρχει το δυναμικό μιας αντίδρασης εκ μέρους των μεταναστών», εκτιμά ο Κάρολος Καβουλάκος, συνεργάτης του Ινστιτούτου Αστικής και Αγροτικής Κοινωνιολογίας (ΙΑΑΚ) του ΕΚΚΕ και λέκτορας υπό διορισμό στο ΑΠΘ. Ωστόσο, δύο είναι κατά τη γνώμη του οι προϋποθέσεις για τέτοιου τύπου εξεγέρσεις:

* Η έλλειψη δικαιωμάτων και κρατικής πολιτικής που θα διευκόλυνε την ένταξη και θεσμική έκφραση των μεταναστών είναι πιο πιθανό να τους οδηγήσει σε βίαιες αντιδράσεις ως τη μοναδική διαθέσιμη επιλογή για να ακουστεί η φωνή τους. Στη χώρα μας η κατάσταση είναι γνωστή: ατροφικό κοινωνικό κράτος, ατελή προγράμματα νομιμοποίησης που αποκλείουν χιλιάδες μετανάστες, εκτεταμένες πολιτικές καταστολής, που όχι μόνο ενθαρρύνουν αλλά αποτελούν ρατσιστική συμπεριφορά. Οι τελευταίες εξαγγελίες της κυβέρνησης αποπειρώνται μια πολιτική προς τη θετική κατεύθυνση: «Σε καμιά όμως περίπτωση δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για επίλυση του προβλήματος, καθώς τα μέτρα αφορούν κυρίως τους ήδη ενταγμένους».

* Η ύπαρξη φαινομένων ακραίας εκμετάλλευσης και καταπίεσης των μεταναστών, και ακόμα περισσότερο η κατασκευή θυλάκων υπερβολικής εκμετάλλευσης. «Δυστυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοια παραδείγματα. Θα έλεγε κανείς ότι σ’ ένα βαθμό η αγροτική παραγωγή στηρίζεται σε τέτοιου είδους καταστάσεις».

«Μπλακ εντ ντέκερ»…

Μπορεί να υπάρχουν τέτοια παραδείγματα αλλά η πραγματικότητα δείχνει και το βαθμό εξάρτησης της ελληνικής γεωργίας από την εργασία των μεταναστών: «Εργάτης στην ελληνική γεωργία σημαίνει μετανάστης», μας λέει ο Χ. Κασίμης. Επιστημονικές έρευνες που διενεργεί χρόνια στον αγροτικό χώρο καταδεικνύουν ότι στην αγροτική παραγωγή οι μισθωτοί είναι σχεδόν αποκλειστικά μετανάστες. Αν δεν υπήρχαν, «η εικόνα της ελληνικής υπαίθρου θα ήταν αυτή της εγκατάλειψης», τονίζει. «Οι εργοδότες τους ομολογούν: Οι Αλβανοί είναι το black’n’decker μας. Η παρουσία τους αποτελεί δομικό στοιχείο της γεωργικής παραγωγής στη χώρα μας ενώ η ευελιξία τους τους επιτρέπει να παίζουν πλέον πολυλειτουργικό ρόλο. «Γρασάρουν» τις τοπικές κοινωνίες καθώς κάνουν τα πάντα: εκτός από τις καλλιέργειες, απασχολούνται στις οικοδομές, ακόμη και στις υπηρεσίες και τον τουρισμό, ανάλογα με την εποχή».

Δεν είναι μόνο ότι κάνουν τις δουλειές που οι γηγενείς αποφεύγουν ως κατώτερες. Νοικιάζουν σπίτια που θα έμεναν άδεια, ψωνίζουν, στέλνουν τα παιδιά στο σχολείο, αιμοδοτούν τα ασφαλιστικά ταμεία που διαφορετικά θα κατέρρεαν νωρίτερα. Είναι ο μοναδικός παράγοντας αύξησης του πληθυσμού και επιβράδυνσης της δημογραφικής γήρανσης. «Ο πρωτογενής τομέας, οι κατασκευές, οι υπηρεσίες είναι τομείς που ωφελήθηκαν άμεσα από αυτούς. Τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα των κοινοτικών πλαισίων στήριξης καθώς και τα ολυμπιακά έργα δεν θα μπορούσαν να είχαν ολοκληρωθεί εγκαίρως χωρίς τη συμβολή των μεταναστών», παρατηρούν οι Σταύρος Ζωγραφάκης (επίκουρος καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο) και Θεόδωρος Μητράκος (ερευνητής Τράπεζας της Ελλάδος) στην εργασία τους με τίτλο «Πόσους μετανάστες μπορούμε να έχουμε;». «Τα καλλιεργούμενα φραουλοχώραφα στην περιοχή της Μανωλάδας αυξήθηκαν κατά 60% μέσα σε μία τριετία χάρη σε αυτούς», συμπληρώνει ο Χ. Κασίμης. Μήπως όλα τα παραπάνω αποσιωπούνται από τις ακραίες φωνές, που χρησιμοποιούν ως επιχείρημα την οικονομική κρίση για να διατυπώσουν το ξενοφοβικό τους κήρυγμα; Θα μπορούσε η κρίση να αποτελέσει τη θρυαλλίδα σε ένα τόσο εύφλεκτο περιβάλλον;

«Οι πιέσεις από την οικονομική κρίση θα είναι κυρίως ενδομεταναστευτικές και αυτό έχει ήδη διαπιστωθεί», λέει ο Χ. Κασίμης: «Οι νεοαφιχθέντες μετανάστες από Ασία, Βουλγαρία και Ρουμανία, με την παράνομη απασχόλησή τους τσακίζουν τα μεροκάματα. Οι παλαιότεροι μετανάστες υφίστανται διπλή πίεση. Από τη μια έχουν να πληρώσουν το κόστος της ένταξής τους, που συνδέεται με τις οικογενειακές τους ανάγκες. Από την άλλη, έχουν να ανταγωνιστούν την πίεση της φθηνότερης εργασίας που προσφέρουν οι νεοεισερχόμενοι παράνομα εργαζόμενοι».

Πιθανότερες θεωρεί τις ενδομεταναστευτικές εντάσεις και ο επίκουρος καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Απόστολος Παπαδόπουλος: «Το πρόβλημα είναι ότι η οικονομική κρίση δημιουργεί την ευνοϊκότερη συγκυρία για όσους ήθελαν εκ προοιμίου να δηλώσουν την αντίθεσή τους στην τακτοποίηση των μεταναστών. Λογικά θα έπρεπε να ήμασταν υπέρ της οργάνωσης και νομιμοποίησής τους, γιατί με αυτό τον τρόπο οι διεκδικήσεις τους θα ήταν στο πλαίσιο του δημοκρατικού διαλόγου»…

«Η ελληνική κοινωνία είναι πιο προχωρημένη από τους θεσμούς, οι οποίοι έχουν καταδικάσει τους μετανάστες σε μια ομηρία χωρίς δικαιώματα, μια ανασφάλεια για τη νομιμότητα, που συμφέρει τους εργοδότες αφού καλύπτουν τις ανάγκες τους με χαμηλό κόστος εργασίας», λέει ο Χ. Κασίμης. «Θα βρεθεί ο τρόπος ώστε ακόμη και αν προχωρήσει η τακτοποίηση, να διατηρείται πάντοτε ένα «απόθεμα μη νόμιμων για να βολεύονται οι τοπικές κοινωνίες με χαμηλά μεροκάματα», αντιτείνει ο Απ. Παπαδόπουλος.

«Πρέπει να αποφύγουμε να μπούμε σε μια συζήτηση που συνδυάζει την ανασφάλεια λόγω της κρίσης με την ένταση ρατσιστικών επεισοδίων και συνακόλουθες αντιδράσεις των μεταναστών», συνιστά ο Κ. Καβουλάκος: «Δεν θα μας οδηγήσει παρά σε επιβεβαίωση μάλλον αντιδραστικών προσεγγίσεων».

Το μεγάλο ζητούμενο μοιάζει να είναι η έλλειψη πολιτικής για τη μετανάστευση, η οποία θα αναιρέσει τις προϋποθέσεις της πολλαπλής εκμετάλλευσης των μεταναστών.

Ελλειμμα πολιτικής

Ζητούμε τη γνώμη της Ιωάννας Τσίγκανου (αν. διευθύντρια στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής του ΕΚΚΕ), υπεύθυνης της έρευνας με τίτλο «Επιχειρηματικότητα, κίνδυνοι και ανταγωνισμός στο κέντρο της Αθήνας» (2009). Ερευνα που αποδόμησε τον μύθο του μετανάστη εγκληματία καθώς οι ερωτώμενοι επιχειρηματίες-θύματα παράνομης ενέργειας απάντησαν ότι οι δράστες των επιθέσεων ανήκουν κυρίως σε μικτές ομάδες Ελλήνων-αλλοδαπών, δεύτεροι έρχονται οι Ελληνες και τρίτοι οι αλλοδαποί.

«Οταν συμβαίνουν γεγονότα όπως της Καλαβρίας, επικρατεί η τάση να εξομοιώνονται κοινωνικές καταστάσεις και συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στις δύο χώρες κάτω από τελείως διαφορετικές συνθήκες», μας λέει. «Η κατάσταση στην Καλαβρία δεν εκφράζει την κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρη την Ιταλία. Πολύ περισσότερο, δεν εκφράζει την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας. Τέτοια γεγονότα χρησιμοποιούνται, συχνά και από τα ΜΜΕ, για την ενεργοποίηση της «συλλογικής φοβίας» και ανασφάλειας, με αίτημα την αύξηση της καταστολής. Παράλληλα υποκινούν την αντιμετώπιση των μεταναστών ως «αποδιοπομπαίων τράγων». Μετατίθεται έτσι η προσοχή από τα ουσιαστικά ζητήματα της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών και κατά συνέπεια μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της λήψης πολιτικών αποφάσεων από μια κατεύθυνση ενσωμάτωσης προς μια κατεύθυνση αποκλεισμού».

Ομως η κοινωνία ποια στάση τηρεί; «Ερευνες έχουν καταδείξει ότι παρά τα διαπιστωμένα ρήγματα στη συνοχή της κοινωνίας μας -τα οποία υπερπροβάλλονται- και την αμήχανη αμφιθυμία του κοινωνικού σώματος απέναντι στο μεταναστευτικό ζήτημα, η «κοινωνική ανοχή» εξακολουθεί να υφίσταται και οι διάφορες προσπάθειες ενεργοποίησης της «συλλογικής φοβίας» συναντούν ακόμη σθεναρές αντιστάσεις. Επίσης, έχει καταδειχτεί ότι παρά την κρίση αξιοπιστίας των θεσμών, το οργανωμένο έγκλημα δεν έχει υποκαταστήσει βασικές και κυρίαρχες λειτουργίες του κράτους, όπως ισχύει με την ιταλική Μαφία».

Και η κρίση; «Σε συνθήκες σπανιότητας υλικών πόρων όπως η σημερινή, η εκμετάλλευση ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων εντείνεται, και μάλιστα των πιο ευάλωτων μεταναστών χωρίς «φωνή» και δικαιώματα. Αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω συμπίεσή τους και επαπειλεί κοινωνικές συγκρούσεις. Η αποφυγή τους δεν συναρτάται με τη λήψη μέτρων καταστολής αλλά με την προώθηση δράσεων κοινωνικής συμμετοχής», καταλήγει.

Ούνα φάτσα άλλη… ράτσα

Ο Μοαβία Αχμέτ, εκπρόσωπος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών, βάζει τα γέλια όταν τον ρωτάμε αν βλέπει να γίνεται στην Ελλάδα της Καλαβρίας: «Δεν το βλέπω καθόλου», λέει απερίφραστα και εξηγεί: «Οι Ελληνες είναι πολύ διαφορετικοί από τους Ιταλούς, οι οποίοι νομίζουν ότι ακόμη είναι οι Ρωμαίοι αποικιοκράτες που κατακτούν τον κόσμο. Είναι αλήθεια αυτό που είπε το Βατικανό αποκαλώντας τους Ιταλούς ρατσιστές. Και ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι στην προηγούμενη θητεία του αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη από τον πρόεδρο της Αιγύπτου, επειδή έκανε λόγο για τον «ανώτερο πολιτισμό των Ευρωπαίων». Δεν είπε τίποτα άλλο από μια σκέψη διάχυτη στους Ιταλούς, όχι βέβαια σε όλους…».

«Οι Ελληνες διαφέρουν και κοινωνικά», συνεχίζει ο Μοαβία.«Ενα κομμάτι της ελληνικής κουλτούρας είναι συνδεδεμένο με την Ανατολή. Υπάρχει μεγάλη και βαθιά αντίληψη των θεμάτων της ελευθερίας και της δημοκρατίας, είναι αξίες ζωντανές και ισχυρές. Η ιστορία των Ελλήνων είναι γεμάτη από αγώνες κατά της εξουσίας, είτε ξένης είτε ντόπιας. Είναι μεμονωμένοι όσοι φέρονται και μιλάνε με ακραίο τρόπο. Η εκμετάλλευση στην Καλαβρία όχι μόνο είχε φτάσει σε απίστευτα όρια, αλλά ήθελαν και να τους πυροβολούν από πάνω. Δεν νομίζω όμως ότι ο μέσος Ελληνας θα δεχτεί κάτι τέτοιο. Το αντίθετο. Πριν από δύο χρόνια, μέρα μεσημέρι, σε ένα περιστατικό αστυνομικής βίας σε βάρος Αφρικανού μικροπωλητή στο Σύνταγμα, ήταν μια Ελληνίδα που άρπαξε το χέρι του κρατικού οργάνου για να τον σταματήσει από τις βιαιοπραγίες».
Εχουν επιτρέψει τη δημιουργία ομάδων πολιτοφυλακής που περιπολούν και ειδοποιούν…

Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ

«Περιμέναμε χέρια αλλά μας ήρθαν άνθρωποι»

Από έργο του Max Frisch

«Ματωμένα» πορτοκάλια και μανταρίνια, σύμβολο ενός πονεμένου πλήθους «αλλοδαπών» που επίσης ματώνει κάθε μέρα στα χωράφια της Καλαβρίας, πέταξαν τις προάλλες στους δρόμους της Νάπολης κάτι λίγοι νεαροί, θύλακος αντίστασης κατά ρατσιστικών συμπεριφορών. Διαδήλωναν κατά του υπουργού Εσωτερικών και προερχόμενου από την ξενοφοβική Λίγκα του Βορρά, Ρομπέρτο Μαρόνι, που στο πρόσωπό του βλέπουν ένα «επονείδιστο κράτος». Πέρασαν μέρες από τις ταραχές του Ροζάρνο και τα φώτα έσβησαν. Οι κάτοικοι νιώθουν στενάχωρα όχι μόνο γιατί ελάχιστα αγροτικά χέρια έμειναν, αλλά και επειδή τους κατηγόρησαν «αδίκως» για ρατσισμό. «Δεν είμαστε ρατσιστές, αλλά…», είναι η συνήθης εισαγωγή μιας πρότασης. Οι μετανάστες φοβήθηκαν, το έσκασαν ή μεταφέρθηκαν «με τάξη» (λόγια του Μαρόνι) σε χώρους από όπου θα ξεκινήσει η διαδικασία απέλασής τους. Μόλις προχθές όμως ο υπουργός επανήλθε στο θέμα απαντώντας σε επερώτηση στη Γερουσία. Ούτε λίγο ούτε πολύ είπε ότι για όλα έφταιγαν οι παράνομοι μετανάστες, παρόλο που δεν ήταν εκεί! «Τα γεγονότα στο Ροζάρνο καθιστούν προφανείς τις αρνητικές συνέπειες της παράνομης μετανάστευσης την οποία η κυβέρνηση θα συνεχίσει να πατάσσει. Η πλειονότητα των ξένων στις ταραχές ωστόσο, ήταν νόμιμοι, αν και χωρίς σύμβαση εργασίας». Ή δεν είχαν δουλειά λοιπόν ή αυτή ήταν «μαύρη». Θύματα της καλαβρέζικης μαφίας, της Ν’ντρανγκέτα, των τοπικών αρχών που σφυρίζουν αδιάφορα, κάποιων εργοδοτών που βολεύονται… Ολοι έχουν την… ατζέντα τους. Πιο πιεστική αυτή της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, που έχει τοπικές εκλογές το Μάρτιο. Τι μπορείς να δώσεις σε έναν ψηφοφόρο που τον διαφορετικό άνθρωπο τον αντιμετωπίζει με φόβο και δεν τον θέλει κοντά του; «Ασφάλεια», μέσω της καταστολής και «ομοιογένεια», μέσω της απέλασης.

Στην Ιταλία από χρόνια γίνονται θεσμικές παρεμβάσεις που οδηγούν σε διεύρυνση του τμήματος εκείνου της κοινωνίας, το οποίο όχι μόνο εκφέρει λόγο ανελεύθερο και ξενοφοβικό αλλά και αναλαμβάνει δυνάμει επικίνδυνες δράσεις. Εσχατη «πρωτοβουλία» η τροποποίηση του νόμου περί ασφάλειας, ώστε να περιλάβει άρθρο που επιτρέπει τη δημιουργία ομάδων εθελοντών πολιτών, αόπλων, οι οποίοι θα περιπολούν και θα ειδοποιούν τις δυνάμεις τάξης για διάφορα επεισόδια ή την παρουσία υπόπτων! Αναβίωση των μελανοχιτώνων, είπαν πολλοί. Αηδίες, απάντησε ο Μαρόνι. Το όνομά του πάντως φέρει ο νόμος που καθιστά ποινικό αδίκημα τη μη κατοχή νόμιμων εγγράφων μετανάστευσης. Είναι και πολλά άλλα όμως. Πριν από έναν χρόνο, κατά παράβαση των νόμων της Ε.Ε. η κυβέρνηση έβαλε 40 Αιγύπτιους αιτούντες ασύλου σε ένα αεροπλάνο και τους έστειλε πίσω στο Κάιρο. Χωρίς ακρόαση. Ενας βουλευτής της Λίγκας, ο Ματέο Σελβίνι, πρότεινε χωριστή συγκοινωνία για μετανάστες και «καθαρούς» Μιλανέζους και στην κοινότητα Κοκάλιο έγινε στις γιορτές επιχείρηση κατά των μεταναστών που πήρε το όνομα «Λευκά Χριστούγεννα». «Νομιμοποιημένες μορφές απαρτχάιντ», έγραψε η Unita. Σ’ αυτό το σκηνικό, το ιταλικό οργανωμένο έγκλημα, η μαφία, πλουτίζει.

Η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο γίνεται ανεκτή όταν στρέφεται κατά μεταναστών, για να διατηρεί το γηγενή πληθυσμό ευχαριστημένο. Η στάση αυτή είναι ασφαλώς υποβολιμαία. Διότι σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, για την οποία ασφαλώς φέρουν ευθύνες και οι κρατούντες, το ευκολότερο πράγμα είναι όσοι πλήττονται να στρέψουν τα βέλη τους κατά εκείνου που λιγότερο μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του, να αρθρώσει αντεπιχείρημα το οποίο θα ακουστεί. Ετσι, αποδυναμώνεται εν τη γενέσει της η προσπάθεια όσων αντιστέκονται να αποκαλύψουν την έλλειψη πολιτικής βούλησης για ισονομία και κοινωνική ισότητα. Οι αποδιοπομπαίοι τράγοι πάντα ήταν πολύ χρήσιμοι.


Διπλή η φτώχεια για μετανάστες

Των ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ, ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

Τα φέρνουν βόλτα δυσκολότερα, μένουν σε μικρότερα σπίτια με λιγότερες ανέσεις, αντιμετωπίζουν έκτακτες ανάγκες με μεγαλύτερο ζόρι. Η φτώχεια δέρνει τους μετανάστες με διπλάσια ορμή από ό,τι τους Ελληνες. Υπάρχουν όμως διαφορές μεταξύ τους.

«Οι μετανάστες είναι πλέον πάνω από το 10% του πληθυσμού της Ελλάδας και αξίζει να δούμε ποιες είναι οι ομάδες εκείνες που δυσκολεύονται περισσότερο», λέει ο ερευνητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Θεόδωρος Μητράκος, που ξεκίνησε να επεξεργάζεται τα στοιχεία της Ερευνας Εισοδημάτων και Συνθηκών Διαβίωσης Νοικοκυρίων της Στατιστικής Υπηρεσίας. Τα στοιχεία αυτά έρχονται από την έρευνα του 2007 και η επεξεργασία, που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, στοχεύει στο να διαχωρίσει τη μεγάλη ομάδα των μεταναστών σε μικρότερες, ανάλογα με την υπηκοότητα του «αρχηγού» του νοικοκυριού ή της ομάδας πληθυσμού.

Σταθερά που δεν αλλάζει είναι η σχέση 1 προς 2 στα ποσοστά της φτώχειας, λέει ο κ. Μητράκος. Το 21% των Ελλήνων δηλώνει εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας, το οποίο ορίζεται διεθνώς ως το 60% του μέσου εισοδήματος. Στον μεταναστευτικό πληθυσμό, εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας δηλώνει συνολικά σχεδόν το 40%!

Ομως οι συνθήκες διαβίωσης δεν περιγράφονται μόνο από το ατομικό εισόδημα. Ενα νοικοκυριό μπορεί να ευνοείται από τη συνεισφορά πολλών μελών που συγκατοικούν, και αυτό συμβαίνει συχνά με τους μετανάστες. Το ερώτημα είναι εάν την ίδια στιγμή οι πολλοί συγκάτοικοι νιώθουν άνετα στην κατοικία τους, εάν το σπίτι προσφέρει στοιχειώδεις ανέσεις και πρόσβαση σε υπηρεσίες, εάν έχουν τη δυνατότητα να πάνε λίγες μέρες διακοπές…

Οι πλέον ευάλωτοι

Με ποσοστό που ξεπερνά το 50% του συνολικού μεταναστευτικού πληθυσμού, οι Αλβανοί διατηρούν τα περισσότερα νοικοκυριά. Φαίνεται όμως ότι, σε πολλά σημεία, οι συνθήκες διαβίωσής τους είναι λίγο ή αρκετά καλύτερες έναντι εκείνων που έχουν έρθει:

*Από τα νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δηλαδή τις χώρες που εντάχθηκαν μετά το 2004 και είναι: Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία, Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία, Μάλτα (οι Κύπριοι προσμετρήθηκαν μαζί με τους Ελληνες).

* Από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε., δηλαδή εκείνες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, τις Ρωσία, Ουκρανία, Μολδαβία κ.λπ.

* Από μη αναπτυγμένες χώρες Ασίας και Αφρικής.

Καλύτερα και από τους Ελληνες διαβιούν υπήκοοι από τις 15 χώρες-παλαιότερα μέλη της Ε.Ε. και τον υπόλοιπο αναπτυγμένο κόσμο.

Ενδεικτικά είναι τα ευρήματα της έρευνας για το μέγεθος της κατοικίας. Σε σπίτι μικρότερο των 60 τετραγωνικών μέτρων δηλώνουν ότι μένουν το 66,7% όσων προέρχονται από τις νέες χώρες της Ε.Ε., το 57,9% από χώρες εκτός Ε.Ε. και το 53,6% των μεταναστών από φτωχές χώρες Ασίας και Αφρικής. Οι Ελληνες που ζουν σε μικρά σπίτια είναι το 19,7% του συνόλου ενώ το ποσοστό πέφτει στο 6,7% για μετανάστες από πλουσιότερες χώρες.

Περισσότεροι από τους μισούς Αλβανούς μένουν σε κατοικίες της αμέσως μεγαλύτερης κατηγορίας 61-90 τ.μ. Στην ίδια κατηγορία κατοικίας καταγράφονται τα μεγαλύτερα ποσοστά και στους Ελληνες.

Ωστόσο ένας στους τρεις Ελληνες δηλώνει ακόμη μεγαλύτερη κατοικία (91-130 τ.μ.) όπου τα ποσοστά των φτωχών μεταναστών αρχίζουν να φθίνουν επικινδύνως, παρά το γεγονός ότι κάποιοι διαμορφώνουν πολυπληθείς ομάδες συγκατοίκησης. Στην κατηγορία άνω των 130 τ.μ. εξαφανίζονται Αλβανοί και φτωχοί Ευρωπαίοι.

Βεράντα και καλοριφέρ

Η βεράντα (και όχι το απλό μπαλκόνι) είναι δομικό στοιχείο του υπαίθριου ελληνικού βίου στις τελευταίες δεκαετίες. Ισως γι’ αυτό το 43,2% των Ελλήνων δηλώνει ότι διαθέτει στην κατοικία του. Ομως, το ποσοστό πέφτει κάτω από το μισό όταν μιλούμε για νοικοκυριά μεταναστών. Η ικανοποιητική θέρμανση είναι δικαίωμα κατοχυρωμένο για το 84,8% των Ελλήνων -δεν ισχύει το ίδιο για έναν στους δύο μετανάστες από φτωχές χώρες της Ε.Ε.

Διακοπές μίας εβδομάδας τον χρόνο δηλώνουν ότι μπορούν να κάνουν οι μισοί Ελληνες αλλά τα ποσοστά πέφτουν πολύ χαμηλότερα για τους μετανάστες. Το ίδιο συμβαίνει με τη δυνατότητα αντιμετώπισης έκτακτων πλην αναγκαίων δαπανών (όπως π.χ. μια ιατρική επέμβαση) όπου δύο στους τρεις Ελληνες μπορούν να αντεπεξέλθουν ενώ το ποσοστό για τους εκτός Ε.Ε. Ευρωπαίους πέφτει στο 36,8%.

Στενότητα χώρου στην κατοικία δηλώνει ένας στους πέντε Ελληνες (19,2%), υπερδιπλάσιοι Αλβανοί και Αφρο-Ασιάτες σχεδόν τριπλάσιοι (55,6%) φτωχοί Ευρωπαίοι. Τη μεγαλύτερη δυσκολία στην κάλυψη των οικονομικών αναγκών σε ποσοστό 53,6% δηλώνουν οι Αφρο-Ασιάτες, που είναι στις «πρώτες» θέσεις και ως προς τον βαθμό επιβάρυνσης από τις δαπάνες κατοικίας.

«ΑΝΤΙΓΟΝΗ»:
Καταγραφή περιστατικών ρατσιστικής συμπεριφοράς
Των ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ, ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

Οι διεκδικήσεις των μεταναστών στη χώρα μας, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους και τα φαινόμενα ρατσιστικής συμπεριφοράς εναντίον τους δεν εξαντλούνται στη Μανωλάδα.

Μόνο μέσα στο 2009, το κέντρο πληροφόρησης και τεκμηρίωσης για τον ρατσισμό «Αντιγόνη» παραθέτει σωρεία περιστατικών βίας, όπου πρωταγωνιστούν κυρίως ένστολοι. Μεταξύ άλλων:

* Εσκεμμένη καταστροφή Κορανίου από αστυνομικό (ακολούθησε ξεσηκωμός).

* Κρούσματα ρατσιστικής βίας και μισαλλοδοξίας στον Αγιο Παντελεήμονα.

* Αφγανός, θύμα αστυνομικής βίας στην οδό Μενάνδρου.

* Βασανισμούς από αστυνομικούς στα Α.Τ. Ομονοίας, Ακροπόλεως, Κυψέλης, Σύμης.

* Βεβήλωση τάφων στο Εβραϊκό Νεκροταφείο Ιωαννίνων και Συναγωγής στον Βόλο.

* Εκφοβισμός και ξυλοδαρμός σε βάρος μετανάστη παντοπώλη στην περιοχή του Γκύζη (Αθήνα).

* Θανάσιμος τραυματισμός Κούρδου στην Ηγουμενίτσα, από άνδρες του Λιμενικού.

* Σκανδαλώδης παύση της έρευνας για την υπόθεση της Κωνσταντίνας Κούνεβα.

* Ξυλοδαρμός δεκαεννέα Πακιστανών από οργανωμένες ομάδες σε συνοικίες της Αθήνας.

* Πυροβολισμοί κατά αλλοδαπών στην Ομόνοια.

* Συνεχείς επιθέσεις στο Αιγάλεω.

* Ξυλοδαρμοί στο Κέντρο Κράτησης της Παγανής Λέσβου.

* «Επιχειρήσεις-σκούπα» στο κέντρο της Αθήνας – Εκκένωση Εφετείου.

* Ισοπέδωση καταυλισμού Πάτρας.

* Εμπρηστική επίθεση σε χώρο λατρείας Μουσουλμάνων.

* Επίθεση κατά Ρουμάνων και Πακιστανών μεταναστών στη Λακωνία.

* «Γραφείο εύρεσης εργασίας» που «ειδικευόταν» σε εμπορία ανθρώπων.

* Επιθέσεις σε βάρος Πακιστανών στη Νίκαια.

* Διωγμοί και κακοποιήσεις σε βάρος των Ρομά Λευκάδας.

* «Αυτοστραγγαλισμός» μετανάστη στο Α.Τ. Ελληνικού.

* Θανάσιμος τραυματισμός Πακιστανού στο Α.Τ. Νίκαιας.

Αξίζει να αναφερθούν δύο ακόμη περιστατικά στην περιφέρεια:

* Στην Αρτα, τον Δεκέμβριο του 2007, οι ιερείς επτά χωριών ξεσηκώθηκαν κατά των συγχωριανών τους και της πολιτείας για την άγρια εκμετάλλευση των μεταναστών, όταν 120 Ρουμάνοι, που ζούσαν σ’ ένα παλιό πτηνοτροφείο, κινδύνευσαν να καούν ζωντανοί από πυρκαγιά που ξεκίνησε από την αυτοσχέδια ξυλόσομπα που είχαν για να ζεσταίνονται. Απευθύνουν ανοικτή επιστολή με τίτλο «Ο Χριστός φέτος γεννήθηκε στη γέφυρα». Το φαινόμενο απασχόλησε και φέτος, όπως κατήγγειλε ο νομάρχης Αρτας.

*Στον Τύρναβο, τον Μάιο του 2005 οι Αλβανοί εργάτες ζητούν μεροκάματο 30 ευρώ. Ο Δήμος εξέδωσε στα αλβανικά την εξής απειλητική ανακοίνωση: «Γνωρίζουμε σε όλους τους μετανάστες ότι βάσει της άδειας εργασίας, υπογεγραμμένη από εσάς, το ημερομίσθιο της εργάσιμης ημέρας είναι 25,64 ευρώ για το 8ωρο. Σε περίπτωση που κάποιος από εσάς ζητάει περισσότερα, κινδυνεύει να απορριφθεί η άδεια εργασίας, μαζί και η άδεια παραμονής από τη Δημαρχία και τη Νομαρχία».

Category: Αποκαλύψεις